Giải phóng mặt bằng thường được thực hiện khi Nhà nước có dự án quy hoạch khu đô thị. khu dân cư hoặc thu hồi đất nhằm phục vụ cho những mục đích an ninh, quốc phòng thì việc vận động người dân giải phóng mặt bằng là yếu tố đóng vai trò tiên quyết - điều này đảm bảo lợi ích của cả Nhà nước và bù đắp tối đa về thiệt hại cho người dân.
Giải phóng mặt bằng (GPMB) là một quá trình phức tạp và cần phải cân bằng lợi ích của cả chủ đầu tư và người dân. Nếu vấn đề này không được giải quyết khéo léo và triệt để sẽ dẫn đến việc tranh chấp kéo dài. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, các cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, MTTQ, đoàn thể quận Hai Bà Trưng đang tích cực tham mưu, phối hợp, chỉ đạo, coi công tác dân vận là nhiệm vụ quan trọng đi trước, mở đường, là “giải pháp mềm” có tính quyết định giúp thay đổi quan điểm và ý thức cộng đồng về giá trị, lợi tích của dự án cần giải phóng mặt bằng cũng như đưa chủ trương, chính sách GPMB đến gần hơn với người dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tạo sự đồng thuận từ phía nhân dân trong chấp hành chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước, bảo đảm tiến độ thực hiện các dự án đầu tư, phục vụ phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn quận.
Trong 06 tháng đầu năm 2023, UBND quận Hai Bà Trưng đang thực hiện công tác GPMB đối với khoảng gần 30 dự án trong đó có 02 dự án mở rộng Trụ sở Bộ Công an số 44 Yết Kiêu và tại số 30 Trần Bình Trọng thuộc phường Nguyễn Du, gặp phải sự phản đối của người bị thu hồi đất ngay từ bước đầu triển khai do đó ngày 09/8/2023 UBND quận đã ban hành Quyết định về việc cưỡng chế thực hiện quyết định đối với 40 trường hợp không phối hợp trong điều tra, khảo sát, kiểm đếm hiện trạng và không chấp hành Quyết định kiếm đếm bắt buộc.
Như vậy, với những khó khăn gặp phải trong công tác GPMB mà đặc biệt là năm 2023, thách thức đặt ra là:
1. Thay đổi quan điểm và ý thức của người dân trong diện bị thu hồi đất để thực hiện dự án về giá trị của việc giải phóng mặt bằng. Nhiều người dân có thể không hiểu rõ về lợi ích và mục tiêu của việc này, gây ra sự chống đối và phản đối từ phía cộng đồng.
2. Luật pháp và quy định: Các quy định pháp luật liên quan đến giải phóng mặt bằng chưa thể bao trùm, đảm bảo tối đa về lợi tích của người dân đối với những trường hợp đặc thù nên có thể tạo ra các rào cản pháp lý, vấp phải sự phản ứng của người dân và quy trình, trình tự thủ tục giải phóng mặt bằng phức tạp, phần nào làm chậm tiến độ dự án
Nhận thấy các thách thức nêu trên, nhưng cũng là cơ hội để phát huy vai trò của công tác dân vận trong công tác GPMB, Ban QLDA đầu tư xây dựng Quận đã chỉ đạo, đưa ra giải pháp cụ thể, như:
1. Xây dựng lòng tin và ủng hộ của Nhân dân thông qua công tác dân vận. Khi người dân cùng các bên liên quan thấy được giá trị của việc giải phóng mặt bằng, họ sẽ dễ dàng hỗ trợ và tham gia tích cực vào quá trình này. Bên cạnh đó, công tác dân vận được thực hiện một cách hiệu quả, thì đây chính là kênh tư vấn và hỗ trợ, nắm bắt thông tin tốt nhất cho người dân bị ảnh hưởng bởi dự án để giúp họ hiểu rõ quyền lợi và đưa ra lựa chọn tốt nhất cho tương lai của họ. Điều này đảm bảo rằng họ được đối xử công bằng và nhận đủ bồi thường, hỗ trợ trong quá trình giải phóng mặt bằng.
2. Trong quá trình tổ chức thực hiện, luôn nắm chắc diễn biến tình hình, tâm tư nguyện vọng của người dân bị thu hồi đất, tổng hợp những khó khăn vướng mắc từ đó tổng hợp, báo cáo UBND quận có đề xuất, kiến nghị UBND Thành phố xem xét những chính sách đặc thù cụ thể để tháo gỡ phần nào, cũng như giảm thiểu tối đa những thiệt hại cho người dân trong diện GPMB dự án, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân sớm chấp hành Quyết định thu hồi đất, bàn giao mặt bằng theo quy định, đáp ứng tiến độ dự án đã được cấp thẩm quyền phê duyệt
Bằng các giải pháp cụ thể nêu trên, công tác dân vận sẽ dung hòa việc đảm bảo hài hòa lợi ích giữa bên thu hồi đất và bên bị thu hồi đất, nhất là tìm được sự thống nhất giữa chính quyền, chủ đầu tư và người dân trong diện bị thu hồi đất là yếu tố tiên quyết đem tới thành công trong công tác giải phóng mặt bằng của dự án.